Uszczelnienia w pneumatyce oraz w hydraulice
Uszczelnienia, które są dostępne na rynku stosowane są w tłokach jak i tłoczyskach. Uszczelnienia tłokowe, wykonywane są najczęściej z poliuretanu, który sprawia, że uszczelnienie cechuje się znacznie większą odpornością na zużycie mechaniczne. W uszczelnieniach, które są dedykowane do urządzeń pneumatycznych znajdują się dodatkowe krawędzie uszczelniające. Statyczna warga uszczelnienia odpowiedzialna jest za dokładne osadzenia na dnie rowków. Bardzo istotną rolą w uszczelnieniach pneumatycznych stanowi zaokrąglony profil uszczelniający oraz elastyczna część środkowa. Uszczelki tłokowe w zależności od potrzeby mogą być jednostronnie lub obustronnie obciążalne. W przypadku obustronnego obciążenia, stosować należy uszczelnienie podwójne, wargami zwrócone naprzeciwko kierunku siły docisku siłownika.
W uszczelnieniu stosowanym na tłoczyskach może zostać zastosowane wzmocnienie elementem metalowym, co dodatkowo wzmacnia u uodparnia zestaw na zużycie. Dostępne są również elementy kombinowane, inaczej mówiąc uszczelniająco-zgarniające. Ważną rolę pełnią również uszczelki tłumiące, poprawiające kulturę pracy siłownika, które dodatkowo mogą pełnić zintegrowaną funkcją zaworu zwrotnego, co zyskuje się dzięki kanałom przelewowym, uszczelce osiowej oraz krzywkom dystansowym.
Dostępne na rynku uszczelki w hydraulice siłowej, przeznaczone do tłoczysk, produkowane są w wersjach kompaktowych o dwustronnym działaniu. Baza budowy usczelnienia opiera się na pierścieniu profilowanym oraz o-ringu, odpowiedzialnym za napinanie. W zależności od materiału modele uszczelek posiadają szeroki zakres temperatury pracy (od -50 do 200ºC). Uszczelki, które stosowane są przy uszczelnianiu tłoczysk, dostępne są również w wersjach elastomerowych (gumowych), posiadających dodatkową krawędź uszczelniającą po dynamicznej i statycznej stronie uszczelnienia oraz z pierścień podporowy, zamykający szczelinę. W zależności od budowy tłoczyska, wykorzystać można pierścienie rowkowe z asymetrycznym profilem warg uszczelniających, z pierścieniem podporowym jako elementem zamykającym szczelinę oraz ze wzmocnioną tkaniną po stronie dynamicznej uszczelnienia. W momencie gdy wymagają uszczelnienia części o mniejszym znaczeniu, zastosować można pierścienie samouszczelniające, stanowiące uszczelki wargowe prostego działania, z częściowym dociskiem sprężyny, która dodatkowo usztywnia i wzmacnia uszczelnienie.
W uszczelkach tłokowych o dwustronnym działaniu bardzo istotną rzeczą jest część ślizgowa, która aktywowana jest przez gumowy o-ring. W niektórych przypadkach, by uniknąć wyciskania uszczelki przez wysokie ciśnienie, uszczelki poddawane są obróbce fazowania. W ten sposób zyskuje się możliwość pracy przy ciśnieniach do 400 barów. Dostępne na rynku uszczelki do tłoków mają możliwość pracy z różnymi rodzajami cieczy, do której dobierany jest materiał do wykonania części ślizgowej. Na rynku są dostępne także uszczelki, które mogą być montowane w rowkach do o-ringów. Uszczelnienie tego typu składa się z dynamicznego pierścienia zewnętrznego oraz o-ringa, często stosowanych np w podnośnikach samochodowych.
Często stosowanymi uszczelnieniami w hydraulice siłowej są tak zwane uszczelnienia pakietowe, stosowane w siłownikach hydraulicznych. Nowoczesne technologie produkcji uszczelnień pakietowych pozwalają na zminimalizowanie współczynnika tarcia do minimalnego, dzięki specjalnie wykończonej wardze uszczelniającej, która jest pokryta dodatkową warstwą teflonu. Uszczelnienia pakietowe mogą pracować normalnych warunkach ciśnieniowych do 35Mpa, a tak że w warunkach wysokiego ciśnienia do 63Mpa.
Wyżej wymienione uszczelnienia stosowane są do naprawy tłoków, jak i tłoczysk. Należy pamiętać, że podczas wymiany uszczelnień wymagany jest wstępnie pierścień pośredni rozwierany pierścieniem rozpierającym. Uszczelnienia dostępne są w wersji przeciętej, tzw. split, oraz bezkońcowej.
Do najważniejszych rodzajów uszczelnień do pneumatyki oraz hydrauliki można zaliczyć uszczelnienia typu o-ring oraz v-ring. O-ringi stanowią rodzaj uszczelnienia, który cechuje się kształtem pierścienia o kołowym przekroju. Wymiary o-ringów zostały znormalizowane. Materiały, z których ma zostać wyprodukowana uszczelka, można dobrać odpowiednio do warunków, w jakich ma pracować urządzenie. Typowymi materiałami są np. NBR, PUR, EPDM, VITON, HNBR. Jak wyżej wymieniono, w zależności od warunków, w jakich ma pracować urządzenie, należy dobrać jego odpowiednią twardość.
O-ringi mają szeroki zakres temperatury pracy, wynoszący od -40 do 200ºC. Jeżeli chodzi o ciśnienie pracy, to o-ringi przy ciśnieniu do 5MPa, możemy stosować uszczelnienie bez pierścienia podporowego, od 5MPa do 40MPa powinny być wyposażone w pierścień podporowy, zaś od 40MPa do 200MPa zalecane jest stosować pierścień podporowy w wykonaniu specjalnym.
W procesie usuwania nieszczelności zastosowanie znajdują uszczelki o przekroju „V”. Tzw. v-ringi, znajdują zastosowanie przede wszystkim przy statycznym, jednostronnym uszczelnianiu wałów, a także pokryw i dławic hydraulicznych jak i pneumatycznych. Ciśnienie pracy ww uszczelnień może sięgać do ciśnienia 500bar, dzięki budowie oraz sprężystości.
MATERIAŁY (stosowane w uszczelnieniach pneumatycznych oraz hydraulicznych) |
|
|||
NAZWA |
TEMPERATURA |
CIŚNIENIE |
MEDIUM |
WŁAŚCIWOŚCI |
PURPoliuretan |
-50 +120 |
400 |
oleje hydrauliczne, woda, pneumatyka |
-niski współczynnik trwałego odkształcenia -słaba odporność na zasady
|
NBRKauczuk butadienowo-akrylonitrylowy |
-30 +100 |
160 |
oleje, ciecze, smary hydrauliczne, pneumatyka |
-
odporność na oleje, smary, paliwa -
ograniczona przepuszczalność gazów |
EPDMEtylo-Propylenewe-Dienowe-Monomery |
-50 +150 |
160 |
para, ług wodny, płyn hamulcowy, kwasy |
-odporność na ozon, starzenie oraz czynniki atmosferyczne -brak odporności na mineralne oleje i smary |
VITONKauczuk fluorowy |
-20 +200 |
160 |
oleje siarkowe, chemikalia, smary mineralne, oleje hydrauliczne, pneumatyka |
-niepalność dzięki zawartości fluoru -niewielka przepuszczalność gazów |
SILIKON |
-60 +200 |
160 |
gorące powietrze, ozon, chemikalia |
-niepalność -odporne termicznie i chemicznie -właściwości elektroizolacyjne oraz smarne |
H-NBR Kauczuk akrylonitrylowy uwodorniony |
-30 +150 |
160 |
węglowodory alifatyczne, oleje, tłuszcze zwierzęce |
-duża wytrzymałość mechaniczna -odporność na ścieranie |
PTFEPoliczterofluoroetylen |
-200 +260 |
160 |
oleje hydrauliczne, smary, kwasy, zasady, |
-jedna z największych odporności chemicznych i termicznych -niski współczynnik tarcia -bardzo dobre właściwości ślizgowe -odporność na prawie wszystkie media, poza sodem, potasem, fluorem gazowym oraz fluorowodorem -słaba odporność na deformacje pod wpływem ciężaru -właściwości elektroizolacyjne |
PTFE/
|
-200 +260 |
400 |
jw. |
-zastosowanie jako pierścienie prowadzące w siłownikach -wyższa odporność mechaniczna niż w przypadku PTFE jw. |
POMPolioksymetylen |
-60 +100 |
400 |
oleje, smary, woda, paliwa |
-bardzo dobra trwałość kształtu -dobra odporność na zużycie -dobre właściwości ślizgowe
|